Placówka SG Kiełpin Szosa

Budynek Placówki Kiełpin-Szosa
(fot. w zbiorach Bożeny i Macieja Nowaka)

Placówka SG Kiełpin Szosa
Jadąc z Lipnicy do Sporysza na odcinku Upiłka – Lipczynek, po przejechaniu krzyżówki z drogą utwardzaną na Konarzyny tuż przy granicy powiatu bytowskiego z powiatem człuchowskim, po lewej stronie od jezdni znajduje się dobrze utrzymany leśny parking. Teren, na którym się znajduje, należy do gminy Lipnica i jest najdalej na południe położonym rejonem powiatu bytowskiego. Dziś mało kto wie, że w tym miejscu znajdował się jeden z najnowocześniejszych budynków administrowanych przez Straż Graniczną II RP. Był on siedzibą Placówki Straży Granicznej Kiełpin Szosa podległej Komisariatowi SG Konarzyny.
Dzięki Fundacji Naji Gòchë i Nadleśnictwu Lasów Państwowych w Osusznicy przy wsparciu Koła Nr 21 Stowarzyszenia Saperów Polskich w Drawnie w miejscu tym powstała Strażnica Pamięci i Patriotyzmu. Upamiętnia funkcjonariuszy Straży Granicznej, którzy pełnili służbę na terenie Gochów w okresie II RP. Całemu przedsięwzięciu patronował Wicemarszałek Senatu RP, Jan Wyrowiński, członek Honorowej Kapituły Fundacji Naji Gòchë. Przy powstaniu Strażnicy w sposób szczególny zaangażowani byli: Prezes Fundacji Naji Gòchë Zbigniew Talewski z Borowego Młyna, Jarosław Czarnecki Nadleśniczy LP w Osusznicy, Tomasz Kiedrowski pracownik Nadleśnictwa, Andrzej Szutowicz – członek Stowarzyszenia Saperów Polskich (koło w Drawnie). Niestety, mimo zaproszenia, podczas uroczystości odsłonięcia, które miało miejsce 14 lutego 2014 roku, zabrakło przedstawicieli Straży Granicznej RP.
Powstanie Placówki
W dokumentach Straży Granicznej zachował się dokument, który wyjaśnia genezę powstania Placówki SG Kiełpin Szosa. Wynika z niego, że z dniem 15 maja 1928 roku placówka Straży Granicznej Kobyle Góry zmieniła nazwę na Kiełpin Szosa. Nim to nastąpiło, jeszcze w okresie funkcjonowania Straży Celnej, doszło na tym terenie do ważnej zmiany, gdyż z powodu wybudowania domu dla straży celnej na nowo utworzonej placówce Kobylagóra w Komisariacie Konarzynki Inspektoratu Chojnice znosi się z dniem 15.11.1925 roku Placówki Ferdynansghof i Binduga w Komisariacie Konarzynki. W związku z tym przenosi się w interesie służby do Placówki Kobylagóra:
1. przodownika Józefa Rogalę nr służbowy 1982 z Placówki Binduga
2. strażnika Wojciecha Kaczmarka nr służbowy 2959 z Placówki Binduga
3. strażnika Wojciecha Glurę nr służbowy 1743 z Placówki Binduga
4. strażnika Mariana Gussa nr służbowy 134 z Placówki Binduga
5. strażnika Jana Bębnistę nr służbowy 2884 z Placówki Binduga
6. starszego strażnika Franciszka Barczaka nr służbowy 1686 z Placówki Ferdynadshof
7. strażnika Walentego Skibińskiego nr służbowy 3351 z Placówki Ferdynadshof
8. strażnika Wacława Zybera nr służbowy 2196 z Placówki Ferdynadshof
9. strażnika Edmunda Kaczmarka nr służbowy 1855 z Placówki Ferdynandshof
10. strażnika Bolesława Kosiedowskiego nr służbowy 2957 z Placówki Nowa Karczma.
Dowiadujemy się również, że: z Placówki Binduga do Placówki Nowa Karczma został skierowany strażnik Józef Dembiak nr służbowy 1660. Kierownikiem Placówki Kobylagóra został przodownik Józef Rogala. Dnia 27 lipca 1937 roku Rogala został dowódcą Placówki Babilon Karczma. Placówka Kiełpin Szosa podlegała bezpośrednio kierownikowi Komisariatu SG Zielona Chocina z siedzibą w Konarzynach, a po przekształceniu kierownikowi/komendantowi Komisariatu SG Konarzyny z siedzibą w Zielonej Hucie.
Rejon odpowiedzialności
Rejon służbowej odpowiedzialności Placówki Kiełpin Szosa, według zachowanego meldunku starszego przodownika Ignacego Markowskiego obejmował teren od kamienia granicznego C-277 drogą do leśniczówki Kobyle Góry wyłącznie, drogą do leśniczówki Wieczywno włącznie, dalej rzeką Chociną do Bindugi włącznie, drogą do Kiełpina wyłącznie i przez las państwowy do kamienia granicznego C-308. Siedziba placówki mieściła
się w nieistniejącym dziś, specjalnie wybudowanym w 1925 roku dla służb granicznych budynku.
Siedziba
Przy omawianiu Placówki SG Kiełpin Szosa podaje się, że jej siedziba była idealną kopią budynku Placówki SG Babilon (który zachował się do tej pory) dlatego też omawiając tę pierwszą placówkę, pokazywano budynek z Babilonu. Uważano, że jakiekolwiek zdjęcie siedziby w Kiełpin Szosy nie
przetrwało upływu czasu. Jednak okazało się, że tajemniczy budynek zachował się na zdjęciach. Maciej Nowak – mąż Bożeny, wnuczki starszego strażnika Kosiedowskiego, przesłał rodzinne zdjęcie żony wnukowi strażnika Macieja Hoły, podpułkownikowi Jackowi Plak z Bydgoszczy.
Zadania
Podstawowym zadaniem placówki była bezpośrednia ochrona i strzeżenie granicy państwowej na podległym odcinku, realizowana poprzez patrolowanie linii granicy. Ponadto do jej obowiązków należało zwalczanie przemytu i nielegalnego ruchu granicznego. Placówka zajmowała się także obserwacją, zasadzkami, obławami oraz współpracą z tajnymi współpracownikami spośród ludności cywilnej. Współdziałała z organami wojska w zakresie obrony państwa i z Policją Państwową w zakresie ochrony porządku publicznego. Często wykonywała zadania czysto policyjne.

Na podstawie "Konarzyny. Nadgraniczna twierdza polskości". Krzysztof Tyborski, Andrzej Szutowicz

ktyborski@wp.pl