Przedpole

Przedpole- to to teren znajdujący się w bezpośredniej bliskości granicy Polski po stronie

niemieckiej. Rozdział ten zawiera opis tego przedpola, który napisał odręcznie komendant

Kazimierz Kociatkiewicz. Tekst ten zawiera także informacje dotyczące własnego pasa

granicznego, czyli terenu po stronie polskiej.

1. Niemiecki pas graniczny ( opis terenu po stronie niemieckiej )

Ukształtowanie pionowe: teren w całym pasie granicznym przedpola komisariatu, jest falisty,

częściowo nawet pagórkowaty. Pagórkowaty jest teren po obu brzegach rzeki Brdy, od

miejscowości Zawadda aż do granicy państwowej. Jednakowoż wzniesień terenowych,

wyróżniających się czemkolwiek, na przedpolu niema.

Ukształtowanie poziome: teren przedpola na prawem skrzydle odcinku komisariatu, od linji

granicznej w głąb kraju, szerokości około 10 klm., zalesiony. Jest to teren o glebie

piaszczystej, przerywany umiejszemi jeziorami i bagnami torfowymi. Teren przedpola przy

granicy na odcinku placówek Nowa Karczma i Konarzyny, otwarty, przerywany, mniejszemi

zagajnikami i torfiskami. Gleba jest urodzajniejsza szczególnie przy miejscowościach

Josefshof , Damerau, Prechlau i Sampohl. Teren przedpola, przy granicy, na lewem skrzydle

odcinka komisariatu, zalesiony na szerokości 8-12 klm. wgłąb. W oddaleniu około 15 klm. od

granicy znajdują sią dwa wielkie jeziora a mia. Gross -Ziethen-See i Kramsker-See, które się

ze sobą łączą. Jeziora te ciągną się z północy na południe na przestrzeni 12 klm. na zachód i

północny zachód od wspomnianych jezior rozpoczynają się duże lasy państwowe, ciągnące

się na przestrzeni 15 – 20 klm. w kierunku zachodnim. Teren przedpola przepływają duże

rzeki i to rzeka „Brahe” (Brda) i rzeka „Lepzin”. Rzeka Brda płynie z północy na południe,

wpływa do jeziora Gross – Ziethen – See, zmienia bieg w kierunku wschodnim, przepływa

przez Klein – Ziethen – See, Kouzug – See, i na wschód od miejscowości Sapmohl wpływa

do Polski. Rzeka „Lepzin” wypływa z „Gross – Lepzin – See” w pobliżu granicy, płynie w

kierunku południowym, następnie zmienia bieg w kierunku południowo – wschodnim i koło

miejscowości Sampohl wpływa do rzeki Brdy.

Przejrzystość ( widok na przepdole )

Na przestrzeni od kam. gran. C-277 do C-313 teren na przedpolu nie przejrzysty z powodu

zalesienia. Jedynie od kam. gran. C-289 można przewidzieć jezioro „Gross Lepzin-See” oraz

zabudowania położone nad zachodnim brzegiem jeziora, a należące do osiedla Lepzin. Od

kam. gran. C-309 można przewidzieć kilka zabudowań osiedla Krazenfiers. Teren na

przedpolu placówki Nowakarczma na przestrzeni od kam. gran. C-313 do C-340, przejrzysty,

jednobraz z powodu falistego ukształtowania nie dający w niektórych miejscach rozległego

widoku. Przewidzieć można grupę zabudowań należących do osiedla Krazenfier, pomiędzy

drogami Kiełpin-Prechlauerműhl i Kiełpin-Neugut; dalej pomiędzy kam. gran. C-316 do C-

317 zabudowanie oddalone od granicy około 100 mtr. Pozatem można przewidzieć folwark

Eiehenfelde po prawej stronie szosy Nowakarczma-Neugut, dom skarbowy placówki Gr.

Pogranicznej nad szosą Nowakarczma-Neugut, od kam. gran. C-339 można przewidzieć

szkołę należącą do osiedla Neuhof oraz zabudowania kolonistów pomiędzy granicą i osiedlem

Jozephaf. Na odcinku placówki Konarzyny teren przedpola przejrzysty od kam. gran. C-343 –

C-346 przewidzieć można osiedla Neuhof położone około 150 mtr. od granicy. Od kam. gran.

C-347 w kierunku zachodnim przewidzieć można równinę do drogi polnej Sampohl-Jozephof,

zaś w kierunku zachodnim można przewidzieć teren na przestrzeni jednego klm. w głąb

przedpola, drogę Neuhof-Damerau i częściowo zabudowania osiedla Neuhof. Od lasku rozległy widok na pola pomiędzy szosą Kornlage-Sampohl i drugą polną Żychce-Sampohl,

oraz na pola na prawo tej drogi. Widzieć można również częściowo zabudowania nad szosą

Sampohl, natomiast miejscowości Sampohl widzieć nie można ponieważ jest położona w

dolinie. Od szosy Żychce-Konarzyny na przestrzeni od kam. gran. C-355-C-359 widok na

pola majątku Kornlage oraz na zabudowania gospodarcze tegoż majątku. Od rogatki celnej w

Konarzynach i od kam. gran. C-366 przewidzieć można zabudowanie majątku Kornlage,

urząd celny Kornlage i częściowo szosę Kornlage-Sampohl. Na przestrzeni od szosy

Konarzyny-Kornlage-Sampohl do rzeki Brdy zasłaniają dalszy widok na przedpole pogórki

ciągnące się wzdłuż granicy. Jedynie z pagórka przy kam. gran. C-305 widzieć można koryto

rzeki Brdy na przestrzeni około 1 i ½ klm., wyżynę na południe od miejscowości Sampohl

oraz częściowo szosę Kornlage-Sampohl. Na odcinku placówki Babilon na przestrzeni od

kam. gran. D-009 do D-011 rozległy widok na zabudowanie folwarku Ulrichdorf oraz na

równinie na północ i zachód od tego folwarku za wyjątkiem doliny nad Brdą od kam. gran. D-

012 – D-013 można widzieć stację kolejową Ulrichdorf i wieżę ciśnień tej stacji kolejowej.

Dalsza część przedpola na odcinku komisariatu od kam. gran. D-014 do D-045 nie przejrzysta

z powodu zalesienia.

Waunki komunikacyjne i drogi.

Koleje.

W oddaleniu zaledwie kilku kilometrów od granicy prowadzi z południa na północ

jednotorowa kolej z Schlochau do Rummehberg. Stacje kolejowe na przedpolu komisariatu są

w miejscowościach Neubraa, Neugut, Prechlau, Sampohl, Woltersdorf i Pollnitz. Stacja

kolejowa w Neubraa jest mniejszą stacją przejazdową o jednym głównym torze i dwóch

bocznych torach. Biura stacyjne, odprawa bagażowa i towarowa mieszczące się w jednym

budynku stacyjnym z cegły palonej. Stacja kolejowa w Neugut obojmuje jeden tor główny i

dwa boczne, biura stacyjne, odprawa towarowa i bagażowa oraz poczekalnia bez bufetu

mieszczą się w jednym budynku stacyjnym z cegły palonej. Na stacji jest oddzielna

drewniana rampa do ładowania bydła. Wieżę ciśnień na stacji w Neugut nie ma. Stacja

kolejowa w Prechlau obejmuje jeden tor główny i dwa boczne. Przetem jest jeden tor ślepy

prowadzący do rampy kamiennej długości dwóch wagonów krytych. Budynek stacyjnyc z

cegły palonej mieści biura stacyjne, odprawę bagażową i towarową, oraz poczekalnie z

bufetami. Do budynku stacyjnego jest przybudowany magazyn towarowy z rampą długości

jednego wagonu krytego. Poza tem jest na stacji kol. w Prechlau wieża ciśnień. Stacja

kolejowa w Sampohl obejmuje również tylko jeden tor główny i dwa tory boczne. W budynku

stacyjnym z cegły palonej mieszczą się biura stacyjne, odprawa bagażowa i towarowa i

poczekalnia bez bufetu. Oddzielnej rampy oraz wieży ciśnień na stacji w Sampohl nie ma.

Do budynku stacyjnego jest przybudowany magazyn towarowy z rampą drewnianą długości

jednego wagonu krytego. Stacja kolejowa w Ulriehsdorf obejmuje jeden tor główny i dwa

tory boczne. Budynek stacyjny z cegły palonej mieści w sobie biuro stacyjne i poczekalnię

bez bufetu. Przybudówki towarowej z rampą ani oddzielnej rampy na Stacji Ulriehdorf nie

ma, jest natomiast wieża ciśnień. Stacja kolejowa w Pollnitz obejmuje jeden tor główny i dwa

tory boczne. Budynek stacyjny jest z cegły palonej i mieści w sobie biura stacyjne, odprawę

towarową i bagażową, oraz poczekalnię bez bufetu. Do budynku stacyjnego jest przybudowany magazyn towarowy z rampą drewnianą długości jednego wagonu krytego.

Przatem jest na stacji oddzielna rampa kamienna długości około 6 mtr. Wieży ciśnień na stacji

w Pollnitz nie ma. Pomiędzy stacjami kolejowymi Neugut i Prechlau około 3 klm. na zachód

od miejscowości Damerau jest żelazny most kolejowy przez rzekę „Lepzin”, około 30 mtr.

długości, 3 mtr. szerokości i 3 mtrnad poziomem wody. Pomiędzy stacjami kol. Sampohl i

Urliehdorf jest żelazny most kolejowy około 25-30 mtr. długości 3 mtr. szeroki i około 4 mtr.

nad poziomem wody. Mniejwięcej około 30 klm. od granicy prowadzi z północy na południe

druga linia kolejowa z Rumnuchburg przez Baldenburg do Neustettin

Szosy

Szosa II klasy, żwirowana, 6 mtr. jezdni, ogólnej szerokości 8 mtr. , prowadzi ze wschodu na

zachód, od granicy ( ciąg dalszy szosy Upiłka- Wieczywno ) do Neubraa, zadrzewiona, lekko

falista. Szosa II klasy żwirowana, 6 mtr. jezdni, ogólnej szerokości 8 mtr., prowadzi z

południa na północ od szosy Lepzin-Neubraa do drogi do Altbraa-Prechlauerműhl,

zadrzewiona. Szosa II klasy, żwirowana, zadrzewiona, prowadzi z północnego wschodu na

południowy zachód od leśnictwa Junherbruck przez Pflasterműhl do nadleśnictwa

Zanderbrűck, gdzie się łączy z szosą Baldenburg-Schlochau. Przy leśnictwie Fortbrűck most

betonowy przez rzekę Brahe (Brdę) o 30 tonowej nośności, 18 mtr. długi, 6 mtr. szeroki i 2

mtr. nad poziomem wody. Miejscowości Pflasterműhl most drewniany przez rzekę

„Raumefliss” o 15 tonowej nośności, 15 mtr. długości, 8 mtr. szerokości i 1 mtr. nad

poziomem wody.

Szosa II klasy żwirowana, zadrzewiona prowadzi z północnego wschodu na południowy

zachód od miejscowości Nowakarczma po stronie polskiej do stacji kolejowej w Neugut.

Szosa II klasy, żwirowana, zadrzewiona, prowadzi z północnego zachodu na południowy

wschód, od miejscowości Flotenstein przez Bölzig do Prechlau. Około 3 klm. na wschód od

Eisenhammer most betonowy przez rzekę Brahe (Brdę) o 30 tonowej nośności, 18 mtr.

długości, 6 mtr. szerokości i 2 mtr nad poziomem wody.

Szosa II klasy, żwirowana, 6 mtr jezdni, ogólnej szerokości 8 mtr. prowadzi ze wschodu na

południowy zachód, od granicy (ciąg dalszy szosy Chocińskimłyn-Konarzyny) przez

Sampohl, Prechlau, ??? do Hammerstein. Za miejscowością Sampohl most betonowy przez

rzekę Lepzin o 30 tonowej nośności, 20 mtr. długości, 8 mtr. szerokości i 4 mtr. nad

poziomem wody. Przy stacji kolejowej Prechlau prowadzi szosa pod torem kolejowym, w

tym miejscu przechodzi tor kol. po moście żelaznym 10 mtr. długości, 7 mtr. szerokości i 4

mtr. wysokości. Na zachód od Prechlau przy „Gross-Ziethen-See” most betonowy przez rzekę

Brahe o 30 tonowej nośności. 19 mtr. długi 7 mtr. szeroki i 3 mtr. nad poziomem wody. Szosa

II Klasy, żwirowana, zadrzewiona prowadzi z północy na południe od Prechlau przez Lissau i

około 4 klm. na północny zachód od miasta Schlochau łączy się z szosą Baldenburg-

Schlochau. Pomiędzy Prechlau i Lissau na wschód od jeziora „Konzug –See” most betonowy

przez rzekę Brahe o 30 tonowej nośności, 150 mtr. długi, 7 mtr. szeroki i 10 mtr. nad

poziomem wody. Szosa II klasy, żwirowana, zadrzewiona, prowadzi z południa na północ, od

szosy Sampohl-Prechlau do Damerau. Przy Damerau most drewniany przez rzekę „Lepzin” o

5 tonowej nośności 18 mtr. długi 6 mtr. szeroki i 2 ½ mtr. nad poziomem wody. Szosa I klasy, żwirowana, zadrzewiona prowadzi z północnego-zachodu na południowy-wschód od

Baldenburgu, przez ???? do Schlochau. Przy nadleśnictwie Zanderbruck most betonowy przez

rzekę „Zahnefluss” o 30 tonowej nośności, 30 mtr. długi 7 mtr. szeroki i 3 mtr. nad poziomem

wody. Pomiędzy Förstenau i Stolzenfelde, na miejscu gdzie Gross-Ziethen-See się łączy z

Kramskar-See, most betonowy o 30 tonowej nośności, 25 mtr. długi, 7 mtr. szeroki i 2 mtr.

nad poziomem wody.

Drogi polne

Droga polna Neugut, bardzo falista, przy granicy po stronie niemieckiej zaorana.

Droga polna I klasy z Żychc do Sampohl nawożona gliną, zadrzewiona, przy granicy po

stronie polskiej około 150 mtr. po stronie niemieckiej około 400 mtr. zaorana. Droga polna II

klasy z Ulrichdorf do Rögnitz, falista, częściowo piaszczysta, częściowo porośnięta darniną.

Droga polna II klasy z Babilonu przez Rögnitz do Pollnitz, falista nawożona gliną, w terenie

otwartym zadrzewiona. Droga polna II klasy z Ulrichdorf do Pollnitz, częściowo piaszczysta,

częściowo porośnięta darniną.

Zabudowania przy granicy

Około 100 do 500 mtr. od granicy po prawej stronie drogi Kiełpin-Neugut jest grupa

osad należących do osiedla Krazenfier. Osada ta stanowi mniejsze gospodarstwa rolne od 40

do 80 mórg i składają się z domu mieszkalnego i zabudowań gospodarczych. Pomiędzy kam.

gran. C-316 do C-317 około 50 mtr. od granicy jest jedna osada, skupiająca mniejsze

gospodarstwo rolne. Dom mieszkalny jest zbudowany z drzewa i przeplatany cegłą, budynki

gospodarcze natomiast są z cegły palonej. Właścicielem osady jest Buchholz. Na zachód od

Żychc około 1000 mtr. od granicy są pierwsze zabudowania osiedla Neuhof. Osiedle to

powstało z parcelanego w roku 1928 majątku Meuhof. Gospodarstwa rolne są 30 do 60

morgowe. Przy osiedlu Konarzyny w oddaleniu zaledwie kilku mtr. od granicy są

zabudowania majątku Kornlage. Kompleks zabudowań obejmuje dom mieszkalny

właściciela, dwa domy mieszkalne dla służby folwarcznej i zabudowania gospodarcze.

Obszar majątku 1400 mórg, z tego 250 mórg po stronie polskiej nad szosą KonarzynyŻychce.

Stan inwentarza 20 koni i około 40 sztuk bydła. Około 200 mtr. od kam. gran. D-011

jest folwark Ulrichdorf należący do majątku Ciecholewy. Na folwarku jest dom mieszkalny

dla rządcy i dom mieszklany dla służby folwarcznej oraz zabudowania gospodarcze. Obszar

folwarku 800 mórg, stan inwentarza 12 koni i około 30 sztuk bydła rogatego.

2. Polski pas graniczny ( opis terenu po stronie polskiej )

W poniższym tekście używane słowo „ własny pas graniczny” równa się „polski pas

graniczny”

Układ pionowy

Teren na całym odcinku komisariatu falisty, częściowo pagórkowaty. Pagórkowaty

szczególnie nad rzeką Brdą, na południe od Konarzyn i na przestrzeni od leśnictwa Borne na

wschód od miejscowości Ciecholewy, po obu stronach Brdy do jeziora Charzykowskiego,

oraz nad jeziorem Głuche. Pozatem jest teren pagórkowaty przy osiedlu Dzięgiel i dalej w

kierunku wschodnim do jeziora Witoczno i miejscowości Swornigacie. Również są większe

pagórki pomiędzy jeziorami Witoczno i Płęsno. Pomimo falistego ukształtowania terenu

niema na pograniczu i w pasie granicznym wzniesień terenowych wyróżniających się

czemkolwiek. Wyżej wymienione pasma pagórków, za wyjątkiem pagórków na południe od

Konarzyn są piaszczyste i porośnięte lasem sosnowym.

Układ poziomy 

W lesie państwowym pomiędzy szosą Upiłka –Neubraa i drogą Wieczywno-Kobylegóry są

bagna i torfowiska porośnięte częściowo olchą. Pozatem w strefie nadgranicznej są mniejsze

bagna torfowe przy miejscowości Nowakarczma i Rowista oraz pomiędzy miejscowościami

Żychce-Zielona Huta, Konarzyny, Teren własnego pasa granicznego przepływają dwie rzeki i

to Chocina i Brda. Chocina wypływa z łąk przy osiedlu Wierzchocina, płynie w kierunku

południowym do osiedla Binduga, dalej płynie w kierunku wschodnim do Zielonej Chociny,

następnie znów w kierunku południowym pomiędzy osiedlami Jonki, Dzięgiel, Niepszczołąg

obok nadleśnictwa Chociński Młyn, za którym zmienia znów bieg w kierynku wschodnim i

wpływa następnie do jeziora Karsino w którym łączy się z rzeką Brdą. Rzeka Chocina nie jest

regulowana wskutek czego ma bagniste dno wa w miejscach gdzie brzegi są nisko położone,

wylewa w czasie wiosennym i podczas większych opadów deszczu. Z wyżej podanych

powodów powstały po obu stronach rzeki bagna torfowe, mianowicie przy leśniczówce

Wieczywno, na przestrzeni od osiedla Binduga do Zielonej Chociny, przy osiedlu

Niepszczołąg i na wschód od nadleśnictwa Chociński Młym. Szerokość koryta rzeki Chociny

waha się od 6-25 mtr. Rzeka Brda przypływa do własnego pasa granicznego z przedpola

około 2 klm. na południe od osiedla Konarzyny, płynie w kierunku wschodnim do jeziora

Charzykowskiego, dalej w kierunku północnym z jeziora Charzykowskiego do jeziora Długie

a dalej do jeziora Karsin. Następnie około 1 klm. na północ wpływa do jeziora Witoczno w

którym zmienia bieg w kierunku wschodnim. Rzeka Brda ma częściowo koryto pogłębiane,

pomimo tego są po jej brzegach bagniste łąki. Szerokość koryta waha się od 20-40 mtr. Teren

własnego pasa granicznego jest przerywany licznymi jeziorami, mniej przy linji granicznej i

w pobliżu tejże, więcej natomiast w głębi pasa granicznego. Jeziora te są mniej lub więcej

zarybione i przeważnie bardzo głębokie. Z jezior będących przy granicy zasługuje na uwagę

jezioro Kiełpińskie, pomiędzy osiedlami Kiełpin i Nowakarczma, które jest przecięte granicą,

jezioro Żychce przy osiedlu Żychce i jezioro konarzyńskie przy osiedlu Konarzyny. Większa

połowa terenu, własnego pasa granicznego jest pokryta lasem przeważnie sosnowym, rzadziej

lasem świerkowym a bardzo mało lasem liściastym. Przy granicy znajdują się lasy na prawem

skrzydle odcinku komisariatu ( cały odcinek placówki Kiełpin-szosa ) szerokości 5-8 kml. od

lini granicznej w głąb kraju i na lewem skrzydle ( odcinek plac. Babilon ) od linji granicznej

do jeziora Charzykowskiego.

Przejrzystość

Teren przy linji granicznej na odcinku plac. Kiełpinszosa, nieprzejrzysty z powodu zalesienia.

Przy osiedlach Kiełpin, Nowakarczma i Rowista ( odcinek pl. Nowakarczma ) teren falisty i

pokryty mniejszymi zagajnikami wskutek czego z pewnych punktów i wzniesień terenowych

można przewidzieć teren na większej przestrzeni. Przy osiedlach Żychce, Zielona-Huta,

Konarzyny i Konarzynki teren przeważnie przejrzysty na dalszą odległość. Mniej przejrzysty

jest teren przy granicy od Konarzyn do lewego brzegu Brdy, z powodu pagórkowatego

ukształtowania. Teren na prawym brzegu Brdy od granicy do majątku Ciecholewy przejrzysty

natomiast dalej w kierunku południowym przy Babilon-karczmie i pomiędzy szosą Chojnice-

Ciecholewy i jeziorem charzykowskim teren nieprzejrzysty z powodu zalesienia. W głębi

pasa granicznego teren przeważnie nie przejrzysty z powodu zalesienia i falistego

ukształtowania.

Warunki komunikacyjne i patrolowanie granicy

W pasie granicznym jest tylko jedna linji kolejowa prowadząca od Chojnic do Lipusza. Linja

ta jest jednotorowa. Jest ona na odcinku komisariatu oddalona od linji granicznej 25-30 klm.

Komunikację pomiędzy miejscowościami leżącemi w pobliżu granicy i miastem powiatowem

Chojnice, podtrzymują autobusy kursujące raz dziennie na linji Chojnice-Konarzyny-Zielona

Chocina-Lipnica-Borowymłyn-Brzeźno. Autobusy kursują według rozkładu zatwierdzonego przez Starostwo i zdążają w godzinach rannych do Chojnic, zaś w godzinach popołudniowych

wracaja do miejsc wyjazdowych. Przetam istnieje w pasie graniczym druga linja autobusowa

pomiędzy miejscowościami Swornegacie-Brusy-Męcikał-Chojnice.

Warunki patrolowania granicy i strefy nadgranicznej na całym odcinku komisariatu dobre,

ponieważ linja graniczna biegnie przeważnie po suchym terenie. Wyjątej stanowi część linji

granicznej biegnącej przez jezioro kiełpińskie przy osiedlu Nowakarczma, oraz na przestrzeni

ok. 3 klm. na zachód począwszy od szosy Chojnice-Ciecholewy przy Babilonie-karczmie,

gdzie linja graniczna biegnie przez mokre łąki a następnie środkiem rzeczki Czerwonka.

Drogi

Szosa I klasy żwirowana 7 mtr. jezdni ogólnej szerokości 9 mtr., zadrzewiona, prowadzi z

południa na północ od miejscowości Chojnice przez Ciecholewy, Zieloną-Hutę, Zieloną-

Chocinę, Lipnice, Wojsk i dalej do Niemiec. Szosa ta jest przy Babilon-karczmie i przy

miejscowości Ciecholewy falista. Na klm. 14,2 przy Babilon-karczmie most drewniany o 15

tonowej nośności , 6,5 mtr. dlugi, 7 mtr. szeroki i 1,75 mtr. nad poziomem wody. Na klm.

17,8 przy miejscowosci Ciecholewy most betonowy przez rzekę Brdę o 30 tonowej nośności,

30. mtr. długi, 8 mtr. szeroki i 3 mtr. nad poziomem wody. Most ma prócz filarów bocznych,

dwa filary środkowe zbudowane z kamieni polnych. Na klm. 26,6 w miejscowości Zielona-

Chocina most drewniany przez rzekę Chocine o 15 tonowej nośności, 15 mtr, długi, 8 mtr.

szeroki i 1 mtr. nad poziomem wody.

Szosa II klasy, żwirowana, 6 mtr. jezdni ogólnej szerokości 8 mtr. zadrzewiona, prowadzi z

północnego-wschodu na południowy-zachód od szosy Chojnice-Wojsk, przez Osusznice-

Upiłkę, placówke Kiełpinszosa do Niemiec. Szosa ta jest falista. Na klm. 9,6 most betonowy

przez rzekę Chonine o 20 tonowej nośnosci, 4 mtr. długi, 8 mtr. szeroki i 1,5 mtr. nad

poziomem wody.

Szosa II klasy, żwirowana, 6 mtr. jezdni, ogólnej szerokości 8 mtr. zadrzewiona, prowadzi z

połudna na połnoc od Konarzyn do żychc.

Szosa II klasy, żwirowana, 6 mtr. jezdni, ogólnej szerokości 8 mtr. zadrzewiona, prowadzi od

zachodu na wschód od Konarzyn przez Konarzynki do Chocińskiegomłyna. W

Chocińskimmłynie most betonowy przez rzekę Chocinę o 30 tonowej nośności, 18 mtr. długi,

6,5 mtr. szeroki i 1 mtr. nad poziomem wody.

Droga leśna II klasy od szosy Wieczywno-Kiłpinszosa do Kiełpina, szerokości 5 mtr.,

piaszczysta szczególnie przy osiedlu Kiełpin.

Droga leśna II klasy od Kiełpina do Lepzin ( Niemcy ), szerokości 5 mtr. , bardzo piaszczysta

przy Kiełpinie, natomiast w lesie równa i częściowo porośnięta darniną.

Droga leśna II klasy od Kiełpina do Prechlauerműhla ( Niemcy ) szerokości 3 mtr. , bardzo

piaszczysta i falista, wskutek czego dla ciężkich pojazdów się nie nadaje.

Droga polna II klasy od Kiełpina do Nowejkarczmy 6 mtr. szeroka, piaszczysta lecz równa,

wobec czego możliwa dla ciężkich pojazdów.

Droga polna II klasy od Kiełpina przez Binduge, Nierostowo do Zielonej-Chociny, szerokości

3-8 mtr. , częściowo zadrzewiona, bardzo piaszczysta od Kiełpina do Bindugi i dalej do

Nierostowa, przy Bindudze i pomiędzy Bindugą i Nierostowem kilka większych wzniesień,

wobec czego droga ta dla ciężkich pojazdów się nie nadaje. W Bindudze most drewniany

przez rzekę Chocinę o 3 tonowej nośności, 18 mtr. długi, 4 mtr. szeroki i 1,5 mtr. nad

poziomem wody.

Droga polna II klasy od Bindugi przez Kampine do Żychc 5 mtr. szeroka, bardzo piaszczysta.

Od Bindugi do Kampiny i przy skrzyżowaniu drogi Nowakarczma-Jonki, natomiast dalej

przez las panstwowy i od lasu do Żychc stosunkowo twarda, od lasu do Żychc zadrzewiona.

Droga polna II klasy Nowakarczma-Żychce, szerokości 5 mtr. , stosunkowo twarda na całej

przestrzeni, lekko falista, częściowo zadrzewiona. Droga polna II klasy Żychce-Zielona-Chocina szerokości 5 mtr, od Żychc do lasu

państwowego zadrzewiona i jezdnia stosunkowo twarda, w lesie częściowo porośnieta

darniną częściowo piaszczysta.

Droga polna II klasy Żychce-Zielona Huta, szerokości 3 mtr. , falista, jezdnia częściowo

twarda częściowo piaszczysta.

Droga polna I klasy Konarzyny-Zielona-Huta szerokości 8 mtr. i w przedłużeniu droga II

klasy Zielona-Huta-Chocińskimłyn szerokości 5 mtr. , jezdnia drogi polnej I klasy

stosunkowo równa i twarda, zadrzewiona, jezdnia drogi polnej II klasy falista i piaszczysta od

Zielonej-Huty do lasu państwowego, natomiast przez las do Chocińskiegomłyna częściowo

piaszczysta częściowo porośnieta darniną.

Droga polna II klasy Ciecholewy-Sampohl ( Niemcy ) niezadrzewiona, jezdnia szerokości 4

mtr. i nawożona gliną.

Droga polna II klasy Ciecholewy-Ulrichdorf szerokości 5 mtr. , piaszczysta, równa.

Droga polna II klasy Babilon-Ulrichdorf szerokości 4 mtr. , piaszczysta i falista na pierwszej

połowie od Babilonu, w dalszym ciągu równa i porośnięta darniną

Droga polna II klasy od szosy Konarzynki-Ciecholewy przez Małe Swornigacie, Piłę do

Męcikału, szerokości 3-6 mtr. , na przestrzeni od leśniczówki Borne do Małych-Swornigaci

bardzo piaszczysta i falista nie nadająca się dla ciężkich pojazdów, od Małych-Swornigaci do

Piły również bardzo piaszczysta i falista, zas dalej od Piły do Męcikału częściowo piaszczysta

częściowo porośnięta darniną i również falista. W Małych-Swornigaciach most drewniany

przez rzekę Brdę o 5 tonowej nośności, 33 mtr. długi, 5,5 mrt. Szeroki i 15 nad poziomem

wody. Około 2 klm. na wschód od Małych-Swornigaciach mosteczek drewniany bardzo

słaby, 2 mtr. dlugi, 4 mtr. szeroki i 2,5 mtr. nad poziomem wody.

Droga polna II klasy Zielona-Huta-Niepszczołąg , szerokości 5 mtr. , bardzo piaszczysta i

falista. W Niepszczołągu most drewniany przez rzekę Chocinę o 4 tonowej nośności, 17 mtr.

długi, 3 mtr. szeroki i 1 mtr. nad poziomem wody.

Droga polna II klasy od Zielonej-Chociny przez Jonki, Dzięgiel do Swornigaci, szerokości 3-

6 mtr. , bardzo piaszczysta i falista, nie nadająca się dla ciężkich pojazdów. Pomiędzy

Jonkami i Dzięglem most drewniany przez rzekę Chocinę, bardzo słabo budowany, 17 mtr.

dlugi, 3,5 szeroki i 1 mtr. nad poziomem wody.

Droga leśna II klasy Zielona-Chocina- Nowa Parszczenica, nawożona gliną, 5 mtr. szeroka,

lekko falista, przy mlynie w Nowej Parszczenicy most drewniany o 5 tonowej nośności, 4

mtr. długi, 5 mtr. szeroki i 1,5 mtr. nad poziomem wody.

Taktyczny punkt oporu

Jako taktyczny ounkt oporu ustalono miejsce pomiędzy jeziorami „ Charzykowo” i „ Długie”

przy miejscowości Małe-Swornigacie, nad rzeką Brdą...

Gleba

W całym pasie granicznym gleba przeważnie paszczysta i nieurodzajna, czem się tłumaczy

rzadkość zabudowania i zależnie całych przestrzeni lasem sosnowym. Jedynie przy osiedlach

Żychce, Konarzyny, Zielona-Huta, Konarzynki i częściowo Ciecholewy jest gleba częściowo

gliniasta i wobec tego urodzajna.

Zabudowania przy granicy

Na odcinku placówki Nowakarczma jest tylko jedno zabudowanie przy granicy, na lewo od

drogi Kiełpin- Prechlauerműhl przy kam. Kran. C-312. Zabudowanie to jest własnością

robotnika leśnego Majera ( Chajera ?) i składa się z domu mieszkalnego i zabudowań

gospodarczych. Pozatem w pobliżu granicy są osiedla Kiełpin, Nowakarczma i Rowista. Po

prawej stronie szosy Żychce-Sompohl ok. 300 mtr. od granicy jest zabudowanie należące domajętności Żychce. Zabudowanie to zajmuje prywatny leśniczy majętności Żychce. Również

osiedle Konarzyny leży prawie bezpośrednio przy granicy. Jest to dom mieszkalny zajęty

przez robotników pracujących na probostwie oraz przez jednego żonatego strażnika

granicznego. W miejscu gdzie granica dochodzi do szosy Chojnice-Ciecholewy jest ok. 30

mtr. od granicy zabudowanie Babilon-karczma. Zabudowanie to zajmuje leśniczy prywatny

majątku Ciecholewy.

Objaśnienia:

Altbraa – Stara Brda

Baldenburg – Biały Bór

Bölzig – Bielsko

Brahe – rzeka Brda

Damerau- Dąbrowa Człuchowska

Eiechenfelde – Jarzębnik

Flotenstein – Koczała

Gross‑Lepczin-

See – jezioro

Lipczynek Duże

Groß‑Ziethener‑See

– jezioro

Szczytno Duże

Hammerstein – Czarne

Josefshof – Miroszewo

Klein‑Ziethenr

–See – jezioro

Szytno Małe

Klm – kilometry

Konzug‑See

– Jezioro Końske

Kornlage – Korne

Kramsker‑See

– jezioro Krępsko

Krasenfier – Krasne

Lepczin – Lipczynek

Mtr – metry

Neugut – Nowa Wieś

Neuhof – Garbek

Neustettin – Szczecinek

Pollnitz – Polnica

Prechlau – Przechlewo

Sampohl – Sąpolno

Prechlauerműhl – Przechlewko

Rögnitz – Rogoźnica

Rummelsburg – Miastko

Ulrichsdorf – Czosnowo

Woltersdorf – ówczesna nazwa

Kiełpina koło Polnicy

Na podstawie książki "Konarzyny. Nadgraniczna twierdza polskości". Krzysztof Tyborski, Andrzej Szutowicz. 2017. 

ktyborski@wp.pl

Włada administracyjna stan na 1929 r.