Tajemnice Joachima, czyli co nowego wiemy o por. Joachimczyku?

 Biuletyn Osorya nr 1 (1) 2021

http://www.konarzyny.pl/wp-content/uploads/2021/07/osorya__1_2021_druk2021.pdf

Tajemnice Joachima to niemal godzinny film dokumentalny TVP Gdańsk przedstawiający życiorys jednego z bohaterów książki „Konarzyny. Cierniste oblicze wojny” Joachima Joachimczyka. Jako autorka biografii „Joachima” pomagałam przy zbieraniu informacji

i materiałów do produkcji, która zebrała wiele faktów z życia Joachimczyka porządkując je w chronologiczną całość, a przy okazji uchylając rąbka niektórym tajemnicom związanym z tą postacią. Z filmem po raz pierwszy można było się zapoznać w dniu premiery 19.02.2020 r.

w Gdyńskim Centrum Filmowym, po czym nastąpiło kilka emisji na antenie TVP Gdańsk, WP, czy Onet. Obecnie film jest udostępniony na oficjalnej stronie producenta. Prace nad produkcją rozpoczęły się jeszcze przed rozpoczęciem prac nad publikacją o Konarzynach. Reżyser Andrzej Ciecierski przy okazji przygotowywania wcześniejszej produkcji TVP Gdańsk pt. „Kromka chleba” o dwójce żyjących powstańców z Trójmiasta – panu Januszu Preyss i pani Elżbiecie Skrzyńskiej z domu Tatarkiewicz – zwrócił uwagę także na mieszkającą w Gdyni powstańczą sanitariuszkę Jadwigę Popławską z domu Mundkowską, szwagierkę Joachima Joachimczyka. W wyniku zbiegu okoliczności, nawiązaliśmy kontakt i umówiliśmy się na spotkanie w moim domu. Od tego czasu pozostawaliśmy w kontakcie, a reżyser rozpoczął zbieranie wywiadów od żyjących członków rodziny. Jednocześnie pojawiła się propozycja powstania samodzielnego filmu o Joachimie Joachimczyku, co zaakceptowała gdańska telewizja. Wśród osób wypowiadających się o „Joachimie” znalazły się m. in. Jadwiga Popławska (szwagierka), Kinga Wygonowska (córka), Teresa Bolałek (bratanica), Ligia Kozłowska (siostrzenica), Agnieszka Sitko (siostrzenica), Franciszka Gryko (była dziennikarka

„Stolicy”, która rozmawiała z Joachimczykiem na krótko przed śmiercią), prof. Maciej Tanaś (syn jednego z członków Tajnego Hufca Harcerzy), Aleksandra Trzeciecka (Muzeum Powstania Warszawskiego). Wykorzystane materiały objęły m. in. zdjęcia „Joachima” z Muzeum Powstania Warszawskiego oraz zdjęcia i pamiątki należące do członków rodziny. Podczas montażu filmu miało miejsce inne niezależne wydarzenie – wystawa pt. „75 zdjęć „Joachima” na 75. rocznicę Powstania Warszawskiego”, na której prezentowane były wybrane

zdjęcia Joachimczyka z MPW. Dyskutowałam wówczas z panem Andrzejem Ciecierskim i panem Waldemarem Stopczyńskim (z którym zetknęłam się równie przypadkowo po wydaniu książki, jak z panem Ciecierskim w wyniku promocji „Konarzyn. Nadgranicznej twierdzy polskości”) na temat możliwości istnienia nieznanych dotąd klisz z powstania autorstwa Joachimczyka. Takie przypuszczenie zamieściłam w „Konarzynach. Ciernistym obliczu wojny”. Dzięki poszukiwaniom prowadzonym na potrzeby filmu wiemy, że klisze niegdyś przechowywane w Redzie oraz te, które dziś są (wskutek starań pana Stopczyńskiego) pod opieką MPW najprawdopodobniej

stanowią jeden przedmiot. Oznacza to, że z dużym prawdopodobieństwem cała ocalała kolekcja z 1944 r. znajduje się w instytutach państwowych. Do innych rozwikłanych zagadek należy historia Joachima z lat 1939–1942 przybliżona przez Jadwigę Popławską. Była ona też świadkiem ratowania dzieci żydowskich podczas okupacji w Warszawie, którym Joachim udzielał schronienia do

czasu znalezienia im miejsca m. in. u sióstr zakonnych. Znajdujemy także potwierdzenie wyjazdów do Wilna i Lwowa dowiadując się, że wyprawa do Lwowa miała na celu uwolnienie pewnego Żyda z tamtejszego getta. Poznaliśmy także różnorodność pasji bohatera filmu – wędkarstwo, narciarstwo, malarstwo, myślistwo, grę w brydża, a nawet rajdy samochodowe znajdowały się w kręgu

jego zainteresowań. Równie zaskakujące są pomysły na prowadzenie biznesu – produkcja przemysłowych pasm taśmowych, kuśnierstwo, hodowla truskawek, czy handel pomarańczami podczas okupacji. Jednak wciąż wiele pytań pozostaje bez odpowiedzi, a część tajemnic pozostaje nieodkryta.

Zarówno jako krewna, jak i osoba współpracująca z telewizją jestem w pełni usatysfakcjonowana rezultatem ekipy pana Andrzeja Ciecierskiego. Dla tych, którzy zetknęli się już z napisaną przeze mnie biografią, „Tajemnice Joachima” są dobrym uzupełnieniem życiorysu, dla pozostałych okazją do zapoznania się z powstańczym fotografem urodzonym w Swornegaciach. Ze względu na znaczenie historyczne dla mieszkańców rodzinnych stron PSW „Joachima”, Stowarzyszenie Historyczne „Osorya” dołoży wszelkich starań aby projekcja została wyświetlona w lokalnych ośrodkach promocji kultury po zakończeniu epidemii w Polsce.

Karolina Joachimczyk