“Sokół” gniazdo Konarzyny i jak świętowano 3 maja

 „Sokół” Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” jako pionierska organizacja wychowania fizycznego i sportu w Polsce, przyczyniła się do popularyzacji gimnastyki w społeczeństwie polskim. 

Na początku czerwca 1924 r. założono w Konarzynach Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”. Pomysłodawcą był ks. dziekan Alfons Schulz. Przystąpiło do tego konarzyńskiego gniazda 90 członków, w tym cała Straż Celna (40 członków). Ks. dziekan powołany został na honorowego członka.Wsparcia finansowego udzielił  p. baron Tadeusz Lerchenfeld z Żychc 

Informacje na ten temat Towarzystwa znane są dzięki zachowanej księdze rachunkowej Kasa Tow. Gim. „Sokół” Gniazda Konarzyny, którą znalazła w swoim domu Dorota Kruth (ówczesna sołtys sołectwa Konarzyny). Księga jest obecnie w moim prywatnym archiwum.

Krzysztof Tyborski

ktyborski@wp.pl

Osorya 1 (12) 2024

Czytasz tę historię dzięki Stowarzyszeniu Historycznemu "Osorya", które można wesprzeć, przekazując 1,5% podatku lub darowiznę. KRS 0000829823. Nr naszego konta: Stowarzyszenie Historyczne „Osorya” 78 9321 0001 0023 9019 2000 0010.

Sztandar. 

Towarzystwo posiadało swój sztandar, który, jak wynika z księgi z 7 lutego 1925 roku, kosztował 915,07

złotych. Wykonawcą była firma z Poznania, niestety jej nazwa jest trudna do odczytania. Towarzystwo

założyło specjalną listę składek na sztandar. Jednak fundusze głównie pochodziły z dobrowolnych

datków. Reszta pieniędzy pochodziła prawdopodobnie z dochodów Towarzystwa, np. ze zorganizowanej

zabawy tanecznej. 

Po długim oczekiwaniu nadszedł uroczysty dzień także dla Konarzyn. W środę 3 marca z Borzyszków

do Tadeusza Lerchenfelda do Żychc przybył Wojewoda. A w czwartek od 16.00 wizytował

w Konarzynach. Kobiety ubrały się w najpiękniejsze suknie, godne na przyjęcie tak zacnego gościa.

Cała wieś przybrała szatę tonącą w zieleni. A z wieży kościoła dzwon dał znać o zbliżającej się chwili…

Witaj nam upragniony! Serdecznie witamy! Mową wstępną przywitał baron Lerchenfeld, a następnie

ruszył pochód pomiędzy szpalerami dzieci szkolnych i girland do kościoła, gdzie odbyło się uroczyste

poświęcenie sztandaru “Sokola”.

Dziennik Pomorski nr 153, 1924 r.

Władze i Walne. 

Władze Towarzystwa zmieniały się każdego roku. W latach 1924 i 1925 odpowiedzialnym za fundusze

był p. Lisakowski, a w składzie Komisji Rewizyjnej zasiadali: p. Białoskólski i p. Szczodrowski.

Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” 19 stycznia 1930 roku zorganizowało walne zebranie.

Wybrano nowy zarząd w składzie: pan Gliszczyński – prezes, pan Kreja – wiceprezes,

pan Drążek – sekretarz, pan Konarski – skarbnik, pan Wirkus i pan Wółkowski.

Funkcję referata oświatowego przejął prezes. Odczytano sprawozdanie roczne, które wykazało,

że nowy zarząd zmierzyć się będzie musiał z powiększającym się kryzysem.

Do rozchodów z 1930 roku w kwocie 260,70 zł zaliczono następujące wydatki:

zakup kokard i sokolików, kostiumów do przedstawienia, opłaty związane z utrzymaniem kapeli,

za światło na sali oraz opłaty związane z wypożyczeniem fortepianu od pana Baudnera.

Dochody za ten okres wyniosły 289 zł. W 1932 roku prezesem został Antoni Konarski,

skarbnikiem Leon Tandecki, a Komisję Rewizyjną tworzyli Franciszek Gospodarek

i Michał Paluszkiewicz. W 1933 roku nastąpiła coroczna zmiana władz. Nie wiemy,

kto został prezesem, ponieważ jego podpis w księdze jest nieczytelny. Skarbnikiem był

Franciszek Gospodarek. W Komisji rewizyjnej zasiadali również: M. Paluszkiewicz,

L. Binka, L. Tandecki. W 1934 roku brak jest podpisów członków Zarządu,

ale gazeta „Pielgrzym” z 1934 roku podaje: Sokół odbył 1 marca swoje zebranie. W skład nowego zarządu weszli: kierownik szkoły

W. Kreja – prezes. A. Konarski – skarbnik, Gospodarek – naczelnik. L. Tandecki – sekretarz.

Towarzystwo przygotowuje się do zlotu dzielnicowego w Gdyni. W 1935 roku skarbnikiem został Gospodarek. Powołano omisję w składzie:

Binka, Tandecki, Paluszkiewicz.W 1936 roku – nieczytelne podpisy Zarządu.

W 1937 roku skarbnikiem był Teodor Wirkus, Komisję Rewizyjną tworzyli:

Leon Tandecki, Florian Paluszkiewicz i Józef Michalski. Nie wiadomo,

kto był wówczas prezesem. Nie znamy nazwisk Zarządu z lat 1938 i 1939 roku.

Księga kończy się w czerwcu 1939 roku. 

Członkowie konarzyńskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”: 

ksiądz Alfons Schulz, baron Tadeusz Lerchenfeld, Gerhard Balkow, L. Binka,

Edmund Brewka, Franciszek Czapiewski, Ludwik Doskalni, Jan Dykier, Michał Dykier,

Franciszek Gospodarek, Michał Gliszczyński, Edmund Kaczmarek, Antoni Konarski,

Jan Lemańczyk, Wojciech Lemańczyk, Franciszek Lewicki, Alojzy Lizakowski,

Ignacy Łyzikowski, Józef Michalski, Ludwik Śniegocki, Michał Paluszkiewicz,

Florian Paluszkiewicz, Leon Pałbalski, Ignacy Polak, Augustyn Rysłmann, Wacław Kreja,

Ksawery Szypryt, Leon Tandecki, Teodor Wirkus, Arnold Wiśniewski.

Ponadto w księdze pojawiają się nazwiska pozostałych członków bez imion:

Adarzak, Białoskólski (Białoskórski), Brzeziński, Chwirof, Drążek, Dąbrowski, Filarski,

Frankensein, Freczka, Gass, Gunter, Glura, Grodecki, Jendek, Jędrzejak, Kahawiczewski,

Kanieczek, Kichłowski, Klinkosz, Korma, Kosiedowski, Kręcki, Kupczyk, Kuziemski, Lęgowski,

Liman, Lindziński, Lipski, Lutowski, Majkowski, Musiał, Pastewski, Patalas, Rembiniak,

Romarzewicz, Rzoska, Saja, Sobczak, Sroka, Stanisławski, Szczodrowski, Szulc, Szypryt,

Trzebniak, Wałkowski, Wolnikowski, Zbaradzki, Zieliński, Żyber, Żychcki. 

Z życia Sokoła

Z życia Sokoła. Miejscowy Sokół urządził wycieczkę do Gdyni autobusem,

w której wzięli udział prawie wszyscy członkowie

Pielgrzym, nr 98, 1931 r. 

Sokół odbył 1 marca swoje zebranie. W skład nowego zarządu weszli: kierownik szkoły

W. Kreja – prezes. A. Konarski – skarbnik, Gospodarek – naczelnik. L. Tandecki – sekretarz.

Towarzystwo przygotowuje się do zlotu dzielnicowego w Gdyni

Pielgrzym,  nr 36, 1934 r. 

Jak świętowano 3 maja

Święto Narodowe Trzeciego Maja (rocznica Konstytucji 3 maja ) to święto, które po odzyskaniu niepodległości w 1918 r., zostało uznane za święto narodowe uchwałą

Sejmu Ustawodawczego z 29 kwietnia 1919 r.

Uroczystość 3 Maja w Swornegaciach wypadła w tamtym roku okazałej niż w poprzednich latach.

Za staraniem ks. Czapiewskiego i nauczyciela Murawskiego zamówiono plakaty

Towarzystwa Czytelni  Ludowych w celem przystrojenia domów.

Dodatkowo pojawiły sie  polskie orzełki i wywieszono chorągwie narodowe.

Przed południem odbyło się uroczyste nabożeństwo, podczas którego dzieci wykonały

okolicznościowe utwory, pod przewodnictwem nauczyciela  Jarzębskiego.

Po uroczystym “Te Deum” zaśpiewano staropolską słynną pieśń

“Bogurodzica” wykonaną przez nauczycieli i organistę p. Dorawę. Następnie wygłosił

ks. Czapiewski w doniosłych słowach kazanie na temat:

“Jaką czcią otaczała Polskę Królowa Korony Polskiej”.

Po południu o godz. 17.00 odbyło się Nabożeństwo Majowe, a o 18.00 odbył się  pochód.

Na czele szły dzieci szkolne ze sztandarem narodowym.

Powiewało mnóstwo chorągiew tworząc przyjemny obraz.

Następnie kroczyły ze swoimi sztandarami Towarzystwo Robotników Chrześcijańskich, 

Towarzystwem Rolnicze i Towarzystwa młodzieży żeńskiej i męskiej, niosąc przed sobą transparenty.

Pochód ruszył przy dźwiękach muzyki z placu od kościoła na drugą stronę wioski.

Po powrocie utworzono czworobok, a w krótkich słowach przemówił pan Murawski o znaczeniu

Trzeciego Maja. Ciąg dalszy uroczystości odbył się na sali pana Błędzkiego,

który składał się na deklamacje i śpiewy.

Wykład o Konstytucji Trzeciego Maja przedstawił nauczyciel Chmielewski Druga część składała się

z odczytu p. Murawskiego „Królowa Korony Polskiej” przy pomocy wyświetlanych obrazów.

Następnie pokazano dwie bajki dla dzieci, które objaśnił ks. proboszcz.

Dla dorosłych odbyła się zabawa taneczna do samego rana.

Dziennik Pomorski nr 112, 1925 r.

1926 r

Mimo złej pogody  3 majowe uroczystości w Swornegaciach rozpoczęły sie od godz 9.00.

Zebrały się dzieci wszystkich szkół gminnych w głównej szkole i stamtąd zostały wprowadzone

przez nauczycieli do kościoła na nabożeństwo. Podczas mszy św. śpiewały na dwa głosy

(pod kierownictwem nauczyciela p. Chmielewskiego).

Następnie odbył się obchód w szkole dla dzieci, na który przybyli też zaproszeni przedstawiciele gminy.

Dzieci odśpiewały kilka pieśni narodowych i patriotycznych oraz wygłosiły liczne deklamacje.

Śpiewem kierował nauczyciel p. Trzebiatowski, a piękny wykład o Konstytucji 3 Maja

wygłosiła nauczycielka p. A. Bukowska. O godz. 15.00 odbyło się majowe nabożeństwo,

na które dzieci szkolne już ślicznie przystrojone przybyły. Po nabożeństwie odbył się wymarsz

do pobliskiego lasku. Tam dziatwa kilka godzin wesoło się bawiła, pomimo nie bardzo pomyślnej pogody.

Pod wieczór nastąpił powrót z lasku przez wioskę przy dźwiękach muzyki.

Na placu przed kościołem pochód został zakończony krótką przemową

ks. wikarego Wilemskiego i okrzykiem na cześć Rzeczypospolitej.

Po krótkiej przerwie odbył się obchód dla dorosłych na sali p. Błędzkiego.

Ze śpiewem na 2 głosy występowały znów dzieci szkolne.

Także Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej wystąpiło kilku dwugłosowymi pieśniami.

Śpiewy przeplatano deklamacjami. Zwięzły a treściwy wykład wygłosił kierownik szkoły

m Swornegacie p. Trzebiatowski. O godzinie 20.00 rozpoczęło się przedstawienie

“świetlnych obrazów” połączone z odczytem. Wyświetlonych zostało 30 obrazków,

przedstawiających najważniejsze momenty z walk o niepodległość Polski.

Dla dzieci przedstawiono prócz tego bajkę pod tytułem “Dziewczynka z zapałkami“. :

Po przedstawieniu rozpoczęła się zabawa taneczna. 

Dziennik Pomorski nr 107, 1926 r.

Uroczystości 3-go maja w Konarzynach także rozpoczęły sie o godz. 9.00. 

Na boisku szkolnym zebrały się wszystkie towarzystwa,istniejące w Konarzynach.

Z tamtąd wyruszył pochód na uroczyste nabożeństwo, podczas którego wygłosił

ks. Schulz okolicznościowe kazanie. Po nabożeństwie ruszył pochód przez wioskę, a następnie odbyły się

popisy członków ,Sokoła“ i Tow.. Powst. i Woj., którzy się świetnie zaprezentowali,

dzięki starannemu przygotowaniu przez str. przód, policji państwowej p. Jędrzejaka.

Następnie przemawiał p. Sibiński, komisarz Str. Celnej, na temat “Konstytucja 3 Maja״.

Po odśpiewaniu ,Roty“ ruszył pochód do kościoła na majowe nabożeństwo.

W końcu udali się wszyscy na miejsce zbiórki i stamtąd rozeszli się do domu.

Wieczorem odegrano sztukę teatralną pt. “Narzeczone” , której reżyserem był p. Patenkiewicz

nauczyciel z Konarzyn. Amatorzy wywiązali się doskonale z swych ról.

Następnie odbyła się zabawa taneczna.

Dziennik Pomorski nr 107, 1926 r.

W pow. chojnickim obchodzono uroczystości 3-majowe.

W Swornegaciach uformował się przed kościołem pochód, który przeszedł przez wieś.

Później patriotyczne przemówienie wygłosił ks. Czapiewski.

Wieczorem odbyła się wieczornica na sali p. Joachimczyka.

Bardzo uroczyście obchodzono to święto także w Mielnie.

Po nabożeństwie mieszkańcy wioski spotkali się na sali p. Kiedrowskiego,

gdzie nauczyciel Marian Kuhn wygłosił przemówienie na temat konstytucji 3-maja.

W Konarzynach natomiast o 9.30 zebrały się towarzystwa z całej parafii przed szkołą skąd wyruszyli

do kościoła na mszę św. Następnie na placu przed kościołem nauczyciel p. Słowik wygłosił

okolicznościowe przemówienie. Wieczorem odbyły się przedstawienia teatralne pt.:

“Zew od morza” i “Polityka panny Florci”. 

Dziennik Pomorski nr 143, 1931 r.

Dzień Święta Narodowego obchodzono w Konarzynach bardzo uroczyście.

Po mszy świętej odbył się pochód, a koło pomnika piękne przemówienie wygłosił

kierownik szkoły Michał Gliszczyński. Następnie przeszła defilada, którą odebrał

komisarz Kociatkiewicz i nadleśniczy Bolik. Po południu na boisku szkolnym odbyły się

zawody dla młodzieży. Najlepiej zaprezentował się Oddział Związku Strzeleckiego z Ciecholew,

zdobywając aż 8 nagród. Wszystkiemu przygrywała orkiestra Straży Granicznej.

W niedzielę 28 maja dzieci ze szkół Konarzyny, Żychce i Zielona Huta obchodziły w leśnictwie Żychce

„Święto lasu”. Leśniczy Chlebosz i nauczyciele wygłosili odpowiednie referaty,

a śpiew i zabawy dzieci