Martyrologia duchowieństwa

Ks. Jan Gajkowski

Proboszczowie parafii Konarzyny w poszczególnych latach:
1906–1931 – Ksiądz Alfons Wacław Schulz (http://konarzyny.blogspot.com/2018/03/ksiadz-alfons-schulz.html)
1931–1932 – Ksiądz Franciszek Przybisz. Urodzony 27 marca 1905 roku.
Aresztowany 11 października 1939 roku. Przetrzymywany w więzieniu
w Wejherowie, skąd wywieziony został na miejsce straceń w Piaśnicy i zamordowany
11 listopada 1939 roku.
1932–1936 – Ksiądz Leon Tychnowski. Urodził się 6 kwietnia
1880 roku w Rywałdziku (powiat lubawski) w rodzinie małorolnego
Józefa i Balbiny z domu Grajewskiej. Naukę podjął w Nowym Mieście, następnie
w Collegium Marianum w Pelplinie (1896–1899) i w Gimnazjum
Chełmińskim jako stypendysta Towarzystwa Przyjaciół Nauki. Należał
do tajnej organizacji filomackiej jako kółkowy (1900–1903). Po maturze
w 1903 roku studiował w Seminarium Duchownym w Pelplinie, gdzie święcenia
kapłańskie otrzymał 17 marca 1907 roku. Był wikarym w Chełmży,
Komórsku, Chojnicach, następnie pełnił funkcję kapelana Sióstr Szarytek
w Chełmnie (1911–1918). Dodatkowo był prelektem konwiktu dla chłopców.
W latach 1918–1920 zasiadał w Radzie Ludowej, a w latach 1907–1921 był
członkiem Towarzystwa Naukowego w Toruniu. Zasiadał także w zarządzie
Towarzystwa Rolniczego na Pomorzu.
W 1920 roku przeniesiony został jako wikariusz do parafii pod wezwaniem
świętego Mikołaja w Bydgoszczy‑Fordonie.
Działał tam w Towarzystwie Ludowym. Dnia 20 stycznia 1920 roku, z okazji przejęcia
miasta przez władze polskie, wygłosił w czasie nabożeństwa patriotyczne
kazanie. Wydarzenie to opisał zastępca burmistrza z okresu międzywojennego,
Franciszek Schreiber: (…) Podczas tej uroczystości homilię wygłosił,
szczególnie lubiany, ks. Leon Tychnowski – obdarzony talentem krasomówczym.
Poruszył wszystkich, a wielu wzruszył do łez. Pierwszym administratorem tej
parafii został ksiądz Leon Tychnowski, jej dotychczasowy wikariusz.
Po rocznym interdykcie nałożonym na parafię Borzyszkowy 22 lipca
1923 roku Tychnowski został tam administratorem, a 20 maja 1924 roku proboszczem.
Znacznie ożywił życie religijne tej parafii, prowadząc Bractwo
Różańcowe (2600 członków) i Bractwo Trzeźwości (1200 członków). Za jego
czasów (22 lutego 1925 roku) powstało w Borzyszkowach Towarzystwo
Powstańców i Wojaków „Wolność”.
We wrześniu 1932 roku rozpoczął pracę proboszcza w Konarzynach.
Kontynuował szeroką działalność w parafii po swoim poprzedniku, księdzu Alfonsie Schulzu. Zasłynął z zaangażowania się nie tylko w życie
duchowe parafian, ale także w narodowe i społeczne. Przyłączył się
do inicjatywy powstania pomnika Józefa Piłsudskiego, którego odsłonięcie
nastąpiło 16 października 1932 roku. W grudniu 1932 roku w Zielonej
Chocinie założył Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej. W duchu narodowym
kontynuował swoją pracę. Znalazł się na liście duchownych pomorskich,
którzy zachowali lojalne stanowiska względem uroczystości imieninowych
Marszałka Józefa Piłsudskiego w 1933 roku. Dnia 18 lutego 1934 roku przeprowadził
w Konarzynach obchody 12 rocznicy koronacji Ojca świętego.
Podczas uroczystej mszy po raz pierwszy wystąpił chór konarzyńskiego
Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej. Po mszy przedstawiono obrazek sceniczny
Łódź Piotrowa. W tym samym roku uczestniczył w konsekracji kościoła
w Brusach, podczas której wygłosił podniosłe kazanie. We wrześniu
miał wypadek samochodowy, z którego wszyscy pasażerowie wyszli bez
szwanku. We wrześniu 1935 roku był świadkiem sensacyjnego odkrycia:
w kościele parafialnym w Konarzynach podczas prac remontowych natrafiono
przypadkowo na ukryty skarb. Pod stopniami ołtarza znaleziono
blaszaną szkatułkę i woreczek z większą zawartością srebrnych monet
(talarów niemieckich i groszy), które zostały złożone w kasie parafialnej.
W szkatułce znajdowały się także dwa pisma. Jedno było nieczytelne
z powodu zniszczeń, drugie zaś zawierało następującą treść: 23 zł curact
Brackiej Kasy Opatrzności Boskiej kościoła konarzyńskiego, które organista Marcin
Tandeczka miał przy ręce na wydatki, które po śmierci jego tu złożono do szkatułki
pod zamknięciem. W Konarzynach dnia 14 lutego 1823 roku. Tego także roku
Tychnowski zasłynął w prasie jako przykład godny naśladowania. Otrzymał
kwotę 200 zł jako odszkodowanie za zalane łąki koło rzeki Brdy będące
własnością parafii. Kwotę tę przeznaczył w całości na zatrudnienie bezrobotnych
z parafii przy kopaniu rowów melioracyjnych. W 1936 roku w sali
pana Paluszkiewicza odbyło się roczne walne zebranie konarzyńskiego kółka
rolniczego, w czasie którego wybrano nowy zarząd. Ksiądz Tychnowski
został prezesem, przejmując stanowisko po Janie Dorawie.
W dniu 1 grudnia 1936 roku został proboszczem w Płowężu, pełniąc
tam także obowiązki wizytatora nauki religii. „Biuletyn Pomorskiego
Towarzystwa Rolniczego” w lutym 1937 roku opublikował informację
o przeniesieniu księdza Tychnowskiego. Redakcja czasopisma ubolewa,
że konarzyńskiego działacza rolniczego zabraknie w powiecie chojnickim.
Dodaje, że ksiądz był prezesem Kółka Rolniczego w Konarzynach, które na
skalę powiatu wyjątkowo się rozwijało. Doprowadził do tego, że konarzyńskie
Kółko Rolnicze było na pierwszym miejscu w powiecie.
W październiku 1939 roku ksiądz Tychnowski został aresztowany i uwięziony
w Grudziądzu, gdzie przetrzymywano go przez sześć tygodni. Dzięki
pomocy wpływowych, niemieckich katolików uniknął śmierci i powrócił
do pracy w Płowężu. Jednocześnie pracował też w parafii pod wezwaniem
świętego Jakuba Apostoła w Ostrowitem koło Jabłonowa Pomorskiego, doznając
tam niestety wielu przykrości od zarządzającego plebanią Niemca.
Pracował tam od 27 września 1941 roku do końca okupacji.
Po wojnie został dziekanem dekanatu radzyńskiego, jako proboszcz
w Płowężu nadal administrował parafią w Ostrowitem. Wyświęcił
7 lipca 1945 roku nowo powstałą świątynię pod wezwaniem Chrystusa
Króla w Jabłonowie Pomorskim. W 1946 roku ksiądz Leon Tychnowski,
dzięki ofiarom wiernych, wybudował nową kaplicę pod wezwaniem
Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Wardęgowie. Biskup
Kazimierz Kowalski mianował go 8 maja 1949 roku kanonikiem honorowym
Kapituły Katedralnej Chełmińskiej.
Zmarł 6 lutego 1956 roku.
1937–1939 – Ksiądz Władysław Rolbiecki. Urodzony 24 maja
1904 roku w Gostycynie pod Tucholą. Naukę podjął w gimnazjum w Tucholi
i Chojnicach. Święcenia przyjął 16 marca 1929 roku. Od 1937 roku został
proboszczem w Konarzynach.
Aresztowano go 28 października 1939 roku i uwięziono w KL Stutthof.
W Archiwum diecezjalnym w Pelplinie znajduje się notatka, w której czytamy,
że ksiądz padł ofiarą doświadczeń zamrażania ludzi. Przebywał jeszcze
w kilku obozach: KL Sachsenhausen i Dachau. Uwolniono go 15 marca
1941 roku. W latach 1945–1951 był duszpasterzem w obozach w Nadrenii.
W 1951 roku wstąpił do klasztoru franciszkanów w Pulaskach w USA i tam
zmarł 9 grudnia 1957 roku.
Wikariusze
1919 – Ksiądz Anastazy Kurowski urodzony 11 sierpnia 1884 roku święcenia
kapłańskie otrzymał 9 marca 1913 roku. Zmarł 20 sierpnia 1960 roku
w Tylicach. W latach 1913–1916 służył w parafii pod wezwaniem Świętych
Apostołów Piotra i Pawła w Chmielnie. Pracował na wakacie wikariuszowskim
w Konarzynach w 1919 roku.Jego parafie: kościół w Chmielnie parafii pod wezwaniem pod wezwaniem
Wszystkich Świętych w Brusach (1916–1919), parafia świętych Piotra
i Pawła w Konarzynach (1919), kościół w Konarzynach parafia świętego
Marcina w Borzyszkowach (1923–1925),
Kościół parafialny pw. św. Marcina z Tours w Borzyszkowach Parafia pod
wezwaniem św. Andrzeja Apostoła w Przodkowie – 1925–1927
Kościół w Przodkowie Parafia św. Mikołaja w Wielu – 1926–1927
1919–1920 – Ksiądz Bronisław Jan Makowski urodził się w 1883 roku
w Nieżywięciu w rolniczej rodzinie Jana i Rozali. Święcenia kapłańskie przyjął
w 1910 roku. W latach 1919–1920 był wikariuszem w Konarzynach. Następnie
przeniesiony został, jako proboszcz, do parafii w Łopatkach. Tam założył
Dzieło Rozkrzewiania Wiary oraz KSM. Został zamordowany w 1942 roku.
1923–1924 – Ksiądz Borucki został prawdopodobnie zamordowany
w Mniszku, koło Górnej Grupy.
1924 – Ksiądz Jan Strużyna. Brak informacji.
1926 – Ksiądz Roman Gdaniec urodził się 7 sierpnia 1901 roku w Wysinie
w powiecie kościerskim, na pograniczu Kociewia i Kaszub. Był synem
Antoniego i Apolonii z Piotrowskich. Został ochrzczony 9 sierpnia, gdy
Kościół wspomina świętego Romana męczennika (żołnierza rzymskiego,
straconego za przyznanie się do wiary w Chrystusa). W dniu 27 czerwca
1926 roku przyjął święcenia kapłańskie z rąk biskupa koadiutora
Stanisława W. Okoniewskiego. Pracę rozpoczął wikariatem w Konarzynach
koło Chojnic, przy granicy z Niemcami. W latach 1927–1929 łączył posługę
kapłańską w kościele farnym w Wąbrzeźnie z pracą katechety w szkołach:
powszechnej, wydziałowej i katolickiej dla dziewcząt. W 1929 roku został
wikariuszem w parafii od wezwaniem świętego Mikołaja w Grudziądzu.
Od 1932 roku w imieniu proboszcza, księdza Edwarda Keistera, administrował
sprawami duchownymi i doczesnymi w parafii pod wezwaniem świętej
Marii Magdaleny w Biskupicach koło Chełmży. W 1936 roku przez 10 miesięcy
posługiwał jako kapelan u sióstr pasterek w Jabłonowie. Dwa lata
przed wojną objął parafię pod wezwaniem świętego Marcina w Czarnowie.
Oprócz kościoła parafialnego miejscem odprawiania nabożeństw była szkoła
w odległym o 8 km Pędzewie. Parafia była uboga, a jej proboszcz szczupłymi
dochodami dzielił się z najbiedniejszymi.
Wieczorem 16 października 1939 roku razem z grupą parafian został
uwięziony na przystanku kolejowym w Czarnowie. Po nocy spędzonej na
peronie aresztowanych zawieziono do Torunia. Następnie ksiądz został
zastrzelony w dołach śmierci w Barbarce.
1926–1928 – Ksiądz Lewańczyk. Brak informacji.
1929–1932 – Ksiądz Franciszek Przybysz. Wikariusz, a następnie proboszcz.
1933 – Ksiądz Alfons Tissler urodził się 27 stycznia 1907 roku w miejscowości
Ulkowy pod Gdańskiem w rodzinie Jana (kierownik gorzelni) i Marty
Karasek. Gimnazjum skończył w Chełmnie (matura 1927). Studiował w seminarium
duchownym w Pelplinie (1928–1923). Święcenia przyjął z rąk biskupa
Stanisława W. Okoniewskiego 17 grudnia 1932 roku. Pracował jako wikariusz
w Konarzynach (1933 ), Gdyni‑Chyloni
(1933–1935), a od 1 stycznia 1936 roku
jako kuratus w Wąpiersku, od 1940 roku pełnił funkcję administratora
w Lidzbarku i Kiełpinach; a po wojnie w Wąpiersku i Kiełpinach (do
1947). Od lipca 1947 roku był administratorem, a od 1950 roku proboszczem
w Lidzbarku. Zmarł 27 października 1971 roku w Lidzbarku.
1934–1935 – Ksiądz Bronisław Burczyk urodził się w 1908 roku. Święcenia
kapłańskie przyjął w katedrze pelplińskiej w grudniu 1933 roku. W latach
1934–1936 był wikariuszem w Konarzynach, potem w Sierakowicach, a od
1 listopada 1938 roku do 20 listopada 1939 roku był wikariuszem subkowskim.
Pracował ze swoim proboszczem, księdzem Alfonsem Schulzem.
Na początku listopada 1939 roku hitlerowcy wywieźli go ciężarówką
w kierunku Pelplina i razem z innymi księżmi został rozstrzelany w Lesie
Szpęgawskim.
1936 – Ksiądz Edmund Nagórski urodzony w 1906 roku. Prawdopodobnie
zatrzymany przez Niemców na początku listopada 1939 roku jako zakładnik.
Przetrzymywany w więzieniu w Grudziądzu, między innymi wraz
z jezuitami: o. Antonim Bieleniem, o. Bronisławem Bojułką, o. Józefem
Gołębiowskim. Zamordowany w Księżych Górach pod Grudziądzem
w zbiorowej egzekucji.
1936–1937 – Ksiądz J. Chodziński. Duszpasterz ludzi morza. Brak innych
informacji.
1938 – Ksiądz Feliks Sójkowski. Brak informacji
1938–1939 – Ksiądz Jan Gajkowski został Aresztowany 7 sierpnia 1941 roku
i uwięziony w Chojnicach, Gdańsku. Następnie przewieziono go do w KL
Stutthof i Dachau. Wyzwolony 29 kwietnia 1945 roku.
1939 – Ksiądz Zygmunt Tyniecki urodzony w 1909 roku. Święcenia kapłańskie
przyjął w 1932 roku. Administrator parafii w Grzybnie od 1 stycznia
1930 roku do 31 sierpnia 1935 roku oraz wikary w Konarzynach w 1939 roku.
Po wojnie został proboszczem w parafii w Grzybnie.

Na podstawie książki "Konarzyny. Nadgraniczna twierdza polskości." Krzysztof Tyborski, Andrzej Szutowicz. 2017